“Wil je oplossingen voor mobiliteitsuitdagingen? Dan moet je realistisch uitgaan van drie vaststaande feiten. De eerste is dat de mobiliteitsbehoefte van mensen blijft bestaan. Ten tweede gaan technologische ontwikkelingen steeds sneller. En tot slot passen vervoerssystemen zich maar traag aan. Daar moeten we onze investeringen op aanpassen. Zodat er een nieuw evenwicht ontstaat tussen de maatschappelijke baten én kosten van mobiliteit.” Aan het woord is Carlo van de Weijer. De directeur van het Eindhoven AI Systems Institute heeft ruime ervaring in de automotive industry en is binnen SmartwayZ.NL de vaste vervanger van Robert-Jan Smits, de bestuursvoorzitter van TU Eindhoven. Hij brengt er gedreven zijn heldere visie op mobiliteitsuitdagingen en mogelijke oplossingen in.
Duurzamer mobiel comfort
Geen files meer in de toekomst? Alleen zelfrijdende auto’s? OV dat eigen auto’s vervangt? “Vergeet het maar,” zegt Carlo van de Weijer. “Natuurlijk zijn sommige trends de afgelopen jaren versneld. We hebben met z’n allen een snelcursus flexibel werken en thuiswerken gekregen. Maar de mens is van nature graag onderweg. Daarnaast hebben we een bepaalde actieradius nodig om met arbeid en goederen onze economie te laten draaien. Het is dus een noodzaak dat mensen mobiel kunnen blijven. Daarbij moeten we de droom van een autovrije wereld laten varen. Dat mobiliteitswensdenken mag in Nederland wel wat minder. De mens laat zich nu eenmaal geen consuminderen aanpraten, zonder dat daar iets beters voor terugkomt. Sterker nog: ik denk dat de mens zich nog eerder laat uitsterven dan dat hij inlevert op comfort. Dus moeten we het mobiele comfort op een duurzamere manier aanbieden, ik zie geen andere weg. Ten eerste veiliger, ten tweede schoner en ten derde pas met minder files. Want dat laatste is het kleinste maatschappelijke probleem van deze drie.”
In de file staan is een keuze
De oplossing ligt volgens Carlo vooral in slimme oplossingen. “Als je slimheid brengt in voertuigen kan infrastructuur een stapje terugzetten in intelligentie. Kijk maar naar de fiets. De elektrische aandrijving heeft de actieradius enorm verhoogd. Toch rijden ze nog steeds op fietspaden die er al liggen. Die moeten in de toekomst hooguit wat ruimer worden. Ook de auto wordt heel snel heel veel beter. Goedkoper, schoner, toegankelijker, comfortabeler en zuiniger. Deels zelfrijdend, zodat je onderweg kunt werken of van entertainment kunt genieten. En voorzien van alle data, zodat je precies weet waar wanneer opstoppingen zijn. Zo wordt in de file staan meer een zelfgekozen fenomeen. Maar die auto kan dat eigenlijk allemaal onafhankelijk van de weg. SmartwayZ.NL is dus eigenlijk niet zo’n goede naam, want slimmere wegen zijn eigenlijk niet nodig. Ik vind overigens ook niet dat er per se weer meer wegcapaciteit bij moet, want dat kost onze samenleving veel. Geld, maar bijvoorbeeld ook landschapsbeschadiging. Terwijl de capaciteit veel slimmer gebruikt kan worden, bijvoorbeeld door niet allemaal dom tussen 8 en half negen ‘s morgens naar het werk te gaan. Als je het slimmer doet in plaats van iedere keer wat meer, kunnen we ook onze omgeving mooier maken.”
Niet meer meer meer, maar schoner en mooier
Programma’s als SmartwayZ.NL dragen bij aan de discussie over een goede balans in maatregelen die we als samenleving nemen, zegt Carlo. “Het is bijzonder dat we over dit soort vraagstukken praten met overheden, onderwijs én bedrijfsleven. Die Triple Helix-aanpak leek mij altijd vrij normaal, maar toen ik vaker naar het buitenland ging zag ik dat die aanpak lang niet overal evident is. De discussies binnen SmartwayZ.NL zijn altijd heel open, er is niets dat mij tegenhoudt om zaken te bekritiseren. Een leus als “Stilstaan is geen optie” bijvoorbeeld. Al pratende komt dan op tafel dat stilstaan eigenlijk best wél een goede optie is vanuit wetenschappelijk en maatschappelijk oogpunt om op die manier tot slimmer gebruik te dwingen. En dat we daar investeringen en langdurig beleid op kunnen afstemmen. Dat maakt dat SmartwayZ.NL echt een waardevolle rol heeft. Want er zitten mensen in die de combinaties van visies vanuit onderwijs en bedrijfsleven kunnen laten landen in zware bestuurlijke procedures. De wetenschappelijke borging van de oplossingen is daarbij in mijn ogen onmisbaar, het bewijst onder andere dat innovaties en oplossingen veilig zijn en werken in de praktijk. Ook zorgt wetenschappelijke inbedding in de regio ervoor dat ze niet zomaar kunnen worden gekopieerd. Daardoor kunnen we ook economisch profiteren van al die slimme oplossingen die we in deze regio bedenken. Niet voor het “meer meer meer” van ons allemaal, maar voor het schoner én mooier.”
